Czworoboczna Zagroda Albrechta

Takie zagrody stawiano na Pomorzu w XIX i XX wieku, a ich właścicielami byli bogaci średnio zamożni chłopi. Wjazd na zamknięte podwórze odbywa się przez budynek bramny. W głębi stoi dom, a całość po bokach zamykają: stodoła oraz budynek inwentarski. Mniej więcej na środku dziedzińca tego typu gospodarstwa lokalizowany jest gnojownik. Za domem stały budynki gospodarskie i szopy na narzędzia i sprzęty rolnicze. Tam też znajdował się ogród warzywny i kwiatowy oraz sad.

Historia zagrody: od 1659 roku pozostawała w rękach rodziny Albrechtów, którzy do Swołowa przybyli z głębi Niemiec prawdopodobnie już w XV lub XVII wieku. Ostatnimi gospodarzami z tego roku byli Gerard i Herda Albrechtowie. To właśnie oni 10 maja 1934 r otrzymali podczas uroczystości w Starkowie (wyróżnienie 131/121 rodzin, w tym 9 ze Swołowa, osiadłym na Pomorzu od ponad 200 lat) dębową tablicę honorową. Wszystko zmieniło się po 1945 roku. Na skutek wywołanej przez nazistowską III Rzeszę II wojnie światowej w całej Europie dochodziło do masowych przesiedleń ludności. Klęska Niemiec doprowadziła do przyznania tej części Pomorza Polsce i wysiedlania od 1945 roku Niemieckich mieszkańców za Odrę. Na ich miejsce przybywali osadnicy z różnych stron Polski m.in. mazowsza, kieleckiego, lubelskiego, a także ekspatrianci z terenów stanowiących tzw. Kresy Wschodnie II RP, które po wojnie Polska utraciła na rzecz ZSRR. Niemieccy mieszkańcy Swołowa, a wśród nich Gerard Albrecht z żoną Herdą i córką Minną opuścili wieś i wyjechali do Niemiec Zachodnich.

Pierwszym polskim gospodarzem w zagrodzie nr 8 8 był Tadeusz Piecuski. Jako były więzień obozu koncentracyjnego Stutthof, dostał od władz możliwość zasiedlenia jednego z gospodarstw. Rodzina Piecuskich mieszkała w zagrodzie do 1952 roku. Nie wytrzymali szykan, jakie spotkały ich ze strony władz komunistycznych. W tamtym okresie traktowani byli jak bogacze, tzw. kułacy, a tych władze bezwzględnie niszczyły. Po nich gospodarstwo przejął Jan Kowalski z rodziną. Mieszkali tu do końca ubiegłego wieku. Muzeum Pomorza Środkowego przejęło zagrodę w 2002 roku.

1. Stodoła z 1858 r. z piwnicą

Pierwotnie jednoklepiskowa, a pod koniec XIX wieku rozbudowana aż sięgnęła domu. W jej wnętrzu, w skrajnym pomieszczeniu, znajdują się silosy na kiszonkę , oryginalna, drewniana beczka na gnojówkę oraz stare maszyny rolnicze (pługi, kultywatory, brony). W pozostałych pomieszczeniach ustawione są maszyny do obróbki płodów rolnych: sieczkarnie, młocarnie, śrutownik, wialnia. Stodoła służy również do przechowywania siana i pożywienia dla zwierząt oraz zboża. W piwnicy przechowywano m.in. ziemniaki, brukiew, czy buraki.

2. Studnia

Cembrowina studni wykonana jest z głazów polnych. Już w okresie międzywojennym zamontowano w niej hydrofor, który doprowadzał wodę do kuchni w domu mieszkalnym.

3. Kurnik

Na przedłużeniu stodoły znajduje się kurnik. Hoduje się w nim kury różnych ras m.in. zielononóżki kuropatwiane. Charakteryzują się zieloną barwą części nóg, czyli skoków oraz upierzeniem podobnym do kuropatwy. Ich jaja uchodzą za wyjątkowo zdrowe, ponieważ mają wyjątkowo niską zawartość cholesterolu w żółtku. Co ciekawe, zielononóżki mogą być hodowane jedynie w małych stadach, zaś w zamknięciu wydziobują sobie pióra, a nawet dopuszczają się kanibalizmu.

4. Dom mieszkalny

Ponad 150letni dom bogatego pomorskiego gospodarza. Sień dzieli dom na dwie części.

Wnętrza zostały odtworzone z niezwykłą starannością na podstawie przekazów zarówno dawnych niemieckich mieszkańców Swołowa, jak i pierwszych polskich osadników. Eksponaty nie pochodzą z samego domu, ale są z terenu Swołowa i najbliższej okolicy. W domu obejrzeć można biuro sołtysa, pokój paradny – salon, sypialnia, piwniczka przy sypialni, kuchnia, spiżarnia, sień przelotowa, Altenteil – część dla starych – strefa oddzielona sienią od zamieszkiwanej przez młodych gospodarzy, należąca zwykle do rodziców, którzy przekazali im majątek: kuchnia, sypialnia, pokój paradny – salon

Warto zwrócić uwagę na zdobienie ścian. We wszystkich izbach są zdobione ściany. Udekorowano je wzorami, które nanoszone były z szablonów. Wzory te zostały opracowane przez muzealników w oparciu o wykonane odkrywki na ścianach i archiwalne fotografie. Oddają więc wiernie stan sprzed dziesięcioleci.

5. Obora

Budynek inwentarski w dolnej części pełni pierwotną funkcję – miejsce dla zwierząt. Hodowane są tu konie, owce, kozy oraz gęsi i kaczki.

W górnej części budynku (na galerii) prezentowane są dwie wystawy:

Browarnictwo w Swołowie, czyli wystawa o piwie, które było w dawnych wiekach popularnym napojem na Pomorzu Środkowym, spożywanym przy wielu okazjach. W samym Swołowie tradycja jego warzenia przetrwała do 1945 r. Do wystawy powstała również lekcja muzealna p.t. „Chmiel i słód, zachowaj Boże”. To lekcja o historii browarnictwa wiejskiego na Pomorzu i browarnictwa przemysłowego w Słupsku i o sposobach jego wytwarzania, a na koniec specjalna atrakcja – degustacja piwa wytwarzanego domowym sposobem w oparciu o zachowany przepis z zagrody swołowskiej.

Druga wystawa to „Kuchnia Pomorska”, czyli wyposażenie dawnej kuchni pomorskiej: urządzenia gospodarstwa domowego potrzebne do przyrządzania jedzenia i przetworów. Ciekawostką są tu zabytkowe formy drewniane do pierników i masła.

6. Gospoda

Pierwotnie budynek zamieszkiwany przez sezonowych pracowników rodziny Albrechtów. Dziś znajduje się tu restauracja serwująca tradycyjne dania z gęsiny pomorskiej. Gospoda Swołowo w sezonie czynna jest codziennie.

7. Ogród

Rosną w nim stare drzewa owocowe: czereśnie, jabłonie i grusze, uprawiane są warzywa i kwiaty. Dla najmłodszych przygotowano etnoplac zabaw z drewnianymi huśtawkami, bujakami i zabawkami. Wiosną i latem odbywają się tu imprezy plenerowe, rodzinne pikniki, festiwale muzyczne. Dla grup zorganizowanych ogród udostępniany jest na spotkania, imprezy integracyjne, a dla dzieci i grup szkolnych organizujemy ogniska.

8. Pastwisko

Pasą się tu konie i owce. Muzeum jest właścicielem 1 ha ziemi rolnej, przylegającego do tej zagrody. To niewiele w porównaniu do czasów, gdy dawni właściciele gospodarzyli na około 50 hektarach.