Swołowo 15

1. Budynek obory – Wystawa ciesielstwa i stolarstwa.

Ciesielstwem zajmował się cieśla, czyli rzemieślnik, który budował domy i inne budynki oraz wyrabiał z drewna niezbędne części budowli. Cieśle dzięki swojej pracy znacząco wpłynęli na wytworzenie się regionalnych odmian budownictwa i piękno architektury. To oni niemal do połowy XX wieku decydowali o niepowtarzalnym wyglądzie wsi i miasteczek.

Muzeum Kultury Ludowej Pomorza w Swołowie, jako jedno z muzeów na wolnym powietrzu w Polsce, prezentuje przykład dawnego budownictwa. Konstrukcja, której Swołowo i Kraina w kratę zawdzięcza swoją nazwę, to szkieletówka. Przykład takiej architektury i objaśnienie jej budowy zobaczyć można ta ekspozycji. Elementami nośnymi, czyli właśnie szkieletem są solidne drewniane belki. Przestrzeń między nimi najczęściej wypełniano dylami, które następnie oblepiano gliną wymieszaną z sieczką słomianą. Gotową zaprawę bielono wapnem, a belki smołowano, co razem stwarzało efekt malowniczej czarno-białej kratownicy. Wiele takich budynków zachowało się w regionie – od Łeby po Darłowo. Tereny te nazwano Krainą w Kratę, a jej umowną stolicą jest Swołowo.

Na wystawie prezentowane są również dawne materiały budowlane m.in. cegły i dachówki z XIX wieku z lokalnych cegielni oraz narzędzia cieśli, etapy pracy cieśli, łączenia ciesielskie, elementy konstrukcyjne oraz majstersztyki stolarki budowlanej. To ostatnie, to dzieło stolarza. Stolarstwo, to drugie obok cieśli, rzemiosło drzewne. Polega na wyrabianiu z drewna elementów budowlanych oraz sprzętów i przedmiotów codziennego użytku. Na wystawie prezentowane są meble (kołyski, stołki, skrzynie) oraz warsztat stolarza z narzędziami.

Z tymi zawodami wiązało się było dużo ludowych zwyczajów. O tym jakie obrzędy związane były z budową domu, jakie stosowano zabiegi, mające wpłynąć na szczęście w domu, można dowiedzieć się na tej wystawie.

2. Stodoła bogatego pomorskiego chłopa – wystawa „Historia Magistra Vitae Est”, czyli „Historia jest nauczycielką życia”

Budynek stoi in situ (w miejscu swojego powstania). Nie był przenoszony, podobnie jak większość obiektów w skansenie.

We wnętrzu znajduje się wystawa o historii regionu Pomorza Środkowego od średniowiecza do drugiej połowy dwudziestego wieku. Przedstawiono tu historię ziem pomiędzy Ustką, Słupskiem, Sławnem a Darłowem oraz kulturę społeczną, materialną i duchową mieszkańców tego regionu. Można poznać tu historię zasiedlania tych ziem w średniowieczu, legendy pomorskie, czworoboczne zagrody chłopskie, pomorskie dożynki, życie codzienne, tradycje rybackie, czy narodziny nazizmu, aż po przesiedlenia ludności po zakończeniu II wojny światowej.

Na wystawie prezentowane są ciekawe mapy Rudolfa Hardowa, ukazujące przedwojenny region Pomorza Środkowego. Mapy, za pomocą rysunków, przedstawiają historię osadnictwa oraz kulturę materialną i niematerialną na Pomorzu Środkowym.

Tę wielowątkową wystawę uzupełniają multimedia, dzięki którym zwiedzający uruchamia wiele zmysłów, a wszechobecne filmy archiwalne, muzyka i komentarze naukowców w przystępny sposób objaśnią każdy wątek długich i skomplikowanych dziejów Pomorza.

Na poddaszu stodoły znajduje się nowoczesna sala konferencyjna.

3. Stodoła – Wystawa tkactwo na Pomorzu

Dawniej własnoręczne wytwarzanie tkanin było jednym z ważniejszych zajęć w życiu mieszkańców gospodarstwa wiejskiego. Na Pomorzu w niemalże każdym gospodarstwie wysiewano poletko lnu, konopi i hodowano owce, z których pozyskiwano rok rocznie surowce na odzież i inne tkaniny. Podróż po tej niezwykle ciekawej dziedzinie rozpoczyna prezentacja lnu oraz narzędzi do jego obróbki: cierlice, dzierzgonie, trzepaczki, szczotki. Oprócz lnu, do produkcji tkanin używano też wełny. Na Pomorzu hodowano w tym celu owce pomorskie, które wyróżniają się szlachetną wełną. Owce strzyżono metalowymi nożycami, następnie wełnę prano, suszono, rozczesywano i gręplowano zgrzebłami. Po tym procesie wełna gotowa była do przędzenia.

Dalszą częścią wystawy są narzędzia przędzalnicze: wrzeciona, przęślice, kołowrotki oraz urządzenia do odmierzania nici i zwijania: szpularze, wijadła, motowidła, snowadło. Ważnym punktem wystawy jest warsztat tkacki, na którym tka się lniane płótna. Utkane płótna dawniej poddawano bieleniu, farbowaniu, a następnie nakładano na nie wzory. Na wystawie  prezentowane są również różne techniki ozdabiania tkanin: koronki, krajki, hafty, nadruki. Powszechnym na Pomorzu sposobem zdobienia było nanoszenie wzoru techniką druku. Służyły do tego specjalne drewniane klocki, za pomocą których odbijano wzór. Tkaniny zdobione drukiem służyły jako materiały ubraniowe, pościelowe, stołowe. Oryginalne drewniane klocki-stemple widać na ekspozycji.

Na wystawie prezentowane są również dawne stroje i krawiectwo, jako powszechne zajęcie domowe oraz zawód nauczany w pomorskich szkołach. Tradycyjne stroje ludowe trafiły na ekspozycje od ludzi, którzy przybyli tu po II wojnie światowej. Prezentowane tkaniny oraz odświętne stroje z pocz. XX wieku z różnych regionów Polski (Opoczno, Kurpie, Przemyśl) pokazują różne techniki zdobienia i podkreślają różnorodność kulturową nowych mieszkańców Pomorza. Najcenniejszym eksponatem jest niemiecki strój folklorystyczny z lat 30. XX w ze Swołowa.

Stodoła pełni również funkcję pracowni tkackiej, w której odbywają się pokazy, warsztaty i lekcje muzealne.

4. Budynek gospodarczy

Jeden z trzech budynków na dziedzińcu, który został tu przeniesiony z innej swołowskiej zagrody. Prezentowane są narzędzia rolnicze: radła, brony, miara na zboże, urządzenie do młócenia lnu. W drugiej części budynku mieszkają owce rasy pomorskiej. W obiekcie zachowano oryginalne wypełnienie konstrukcji szkieletowej, czyli dachówkę karpiówkę z nieistniejącej już cegielni w Dodowie. Najprawdopodobniej była to partia wadliwych dachówek, które gospodarz zdecydował się wmurować w konstrukcję.



5. Piec chlebowy

Budynek ceglany, w którym znajduje się piecodbudowany z wykorzystaniem oryginalnych płyt szamotowych i elementów żeliwnych. W piecu tym do dziś wypieka się chleby i ciasta według archiwalnych przepisów niemieckich oraz przywiezionych przez Polaków po 1945 roku.

6. Budynek gospodarczy z lodownią

Budynek w konstrukcji szkieletowej z dobudowanym fragmentem z kamieni polnych – to lodownia, w której dawniej przechowywano żywność.