Organizowane w muzeum lekcje i warsztaty muzealne to opowieść o tym, jak wyglądało dawne życie na pomorskiej wsi, a także uczestnictwo w dawnych zajęciach: młóceniu zboża, siekaniu słomy, obrządku zwierząt, gotowaniu na kuchni kaflowej, zbieraniu i suszeniu ziół, wyrywaniu lnu, tkaniu na krosnach, czy warzeniu piwa. Opowiadamy, pokazujemy, zdradzamy historie życia mieszkańców wsi sprzed stu laty. Prezentujemy stare narzędzia, archiwalne fotografie, zapomniane przez współczesność przedmioty, uczymy ich rozpoznawania. Oferujemy Państwu możliwość przeprowadzenia także innych zajęć, warsztatów będących uzupełnieniem prowadzonego przez Państwa programu edukacyjnego w zakresie danego przedmiotu.
Oferta edukacyjna adresowana jest do przedszkolaków, uczniów, studentów, a także do dorosłych. Oprócz warsztatów, organizujemy dodatkowe etnoatrakcje: przejażdżki bryczką lub wozem dookoła wsi, a zimą kuligi w lesie. W ogrodzie mamy miejsce do biesiadowania przy ognisku o każdej porze roku.
Na terenie muzeum znajduje się Gospoda, w której po wcześniejszym umówieniu, serwowane są posiłki dla grup zorganizowanych.
W ofercie edukacyjnej Muzeum Kultury Ludowej Pomorza znajdują się lekcje:
1. Zerwij cudowne ziele – lecznictwo ludowe na Pomorzu
Nawet w najmniejszej wiosce musi mieszkać czarownica… Do końca XIX wieku mieszkańcy Pomorza korzystali głównie z usług znachorów, „mądrych” i zamawiaczy. Uczestnicy zajęć poznają tajemnice medycyny ludowej na Pomorzu, choroby ludowe krążące w wyobraźni ludu, zaklęcia i magiczne rekwizyty używane dawniej w lecznictwie. W części praktycznej uczą się rozpoznawania roślin leczniczych i ich zastosowania, a także przyrządzamy ziołowe medykamenty.
2. Zielnik pastora Homanna – warsztaty zielarskie
Nawet w najmniejszej wiosce musi mieszkać czarownica… Do końca XIX wieku mieszkańcy Pomorza korzystali głównie z usług znachorów, „mądrych” i zamawiaczy. Uczestnicy zajęć poznają tajemnice medycyny ludowej na Pomorzu, choroby ludowe krążące w wyobraźni ludu, zaklęcia i magiczne rekwizyty używane dawniej w lecznictwie.
W części praktycznej uczestnicy poznają zasady i metody zielnikowania roślin, a na kanwie „Zielnika” pastora Georga Homanna tworzą własny zielnik. Zajęcia prowadzone są od czerwca do października.
3. Częste mycie skraca życie – warsztaty mydlarskie
Higiena osobista to utrzymywanie ciała w czystości oraz unikanie chorób. Jednak dawniej sprawa nie była taka oczywista, a „większe” mycie odbywało się raz w tygodniu… Podczas zajęć uczestnicy poznają historię mydlarstwa, a także alternatywne środki higieniczne stosowane przez mieszkańców wsi. W części praktycznej wykonują samodzielnie mydła z dodatkiem surowców roślinnych.
4. Kaszubskie malarstwo na szkle
Opowieść o historii malowanych na szkle obrazów o tematyce religijnej i nie tylko. Dawniej powstawały z pod ręki artysty ludowego i miały swoje miejsce w wiejskiej chałupie. Kaszubi wypracowali swój odrębny i rozpoznawalny styl malowania – podczas zajęć poznamy technikę oraz proces powstawania takich malowideł. Dowiemy się skąd czerpano motywy i jaką stosowano kolorystykę. Uczestnicy zajęć namalują własny obrazek i zabiorą na pamiątkę.
5. 100 lat – zatrzymany czas, czyli życie w wiejskiej zagrodzie na początku XX w.
Odtwarzamy życie mieszkańców bogatej pomorskiej wsi sprzed 100 lat. Poznajemy zastosowanie i działanie dawnych sprzętów oraz maszyn wykorzystywanych w codziennych pracach gospodarskich, a także uczestniczymy w obrządku zwierząt. W stodole uruchamiamy młockarnię, śrutownik i sieczkarnię – poznajemy ich pracę i dowiadujemy się do czego służyły i dlaczego były niezbędne w każdym dawnym gospodarstwie.
6. Zwierzęta w zagrodzie
Poznajemy zwierzęta mieszkające w muzeum, czyścimy konie, głaszczemy owce, karmimy gęsi, wybieramy jajka z kurnika, ścielemy słomą, uzupełniamy paszę i wodę w korytkach.
(podczas lekcji dzieci mają kontakt z alergenami: siano, sierść zwierząt, pyłki traw).
7. Pokaż mi, co w garnku masz – co dawniej jadano na pomorskiej wsi
Poznajemy dawne wyposażenie kuchni i tradycyjny wiejski jadłospis. Gotujemy polewkę na maślance lub kartoflankę, smażymy racuchy na kuchni kaflowej. Młodszym dzieciom proponujemy opowieść o gólcach, gołach, taciorkach… czyli wspólne wyrabianie klusek ziemniaczanych. Szkoły gastronomiczne zapraszamy na prezentację materiałów multimedialnych dotyczących kuchni pomorskiej.
8. Co za dużo, to nie zdrowo – domowe nalewki
Owoce, zioła, miód… tak dawniej na bazie wielu surowców sporządzano nalewki, kordiały, nalewki lecznicze. Bogactwo odmian tutejszych sadów, starych odmian wiśni, czereśni, gruszek i śliwek to surowiec do powstawania dobrych „nalewek”. Lasy, łąki, polany porastają wieloma drzewami jarzębiny, krzakami dzikiego bzu, tarniny, dzikiej róży i malin, wchodzących w skład wyśmienitych napitków. Podczas zajęć poznamy etapy przygotowania nalewek sposobem domowym: pozyskanie surowca, macerowanie, leżakowanie.
9. Pieczemy ciasteczka
Któż z nas nie lubi podjadać chrupiących ciasteczek wypiekanych przez nasze babcie i mamy… Aromatyczne ciasteczka maślane, na miodzie i pierniczki korzenne – podczas zajęć uczestnicy pod czujnym okiem muzealnego cukiernika wyrabiają ciasto, odciskają wzory, wykrawają kształty i wypiekają. Na koniec ozdabiają, pakują lub zjadają na miejscu.
10. Chmiel i słód zachowaj Boże – opowieść o piwie pomorskim
W Swołowie tradycja warzenia piwa trwała do 1945 r. Uczestnicy poznają historię browarnictwa wiejskiego na pomorzu, a także początki i rozwój browarnictwa przemysłowego w Słupsku. Prześledzone zostaną przepisy na wiejskie piwo oraz sposoby jego wytwarzania. Całości spotkania towarzyszyć będą materiały multimedialne poświęcone piwu na Pomorzu Środkowym i – specjalna atrakcja – degustacja piwa wytwarzanego domowym sposobem w oparciu o stary przepis ze Swołowa.
11. Nadmorskie plecionkarstwo – dawne tradycje rękodzieła na Pomorzu
Dawne pomorskie gospodarstwa pełne były przedmiotów wyplecionych ręcznie z dostępnych w naturze materiałów. Umiejętność wyplatania była niegdyś powszechna, a wyroby plecionkarskie używane były zarówno na co dzień, jak i miały znaczenie obrzędowe. Podczas zajęć odszukamy przykłady tego dawnego rzemiosła na muzealnych ekspozycjach. Zobaczymy jakie przedmioty wyplatano na Pomorzu i jakich naturalnych surowców do tego używano. Dowiemy się, jak wyglądają i do czego służą leszki, kariny, kószki i wiersze. Każdy uczestnik własnoręcznie wykona małą plecionkarską zabawkę z wikliny i sitowia.
12. Utkane opowieści – o wełnie
Po co owcy wełna? Czym jest runo? – czyli rzecz o ciepłych i wielobarwnych tkaninach, o tym, jak ostrzyc owcę i jak wysnuć z poplątanych kołtunów równą, długą nić, gdzie szukać w przyrodzie kolorów i jak zabarwić nimi nitkę. Pokazy gręplowania wełny, przędzenia na kołowrotku, tkania na krośnie oraz bardku zapoznają z różnorodnością technik i wzorów tkackich wykorzystanych przy tworzeniu tkanin. Uczestnicy próbują swych sił w tkaniu krajki (ozdobnej tasiemki) na deseczce zwanej bardko.
13. Utkane opowieści – o lnie
Pokazując kolejne etapy obróbki lnu – łamanie, trzepanie i czesanie – zdradzamy tajniki jednego z najstarszych rzemiosł uprawianych przez człowieka, czyli ręcznego wytwarzania tkanin. Pokazy przędzenia na kołowrotku i tkania na krośnie zapoznają z technikami tkackimi i wzornictwem pomorskim. Uczestnicy wykorzystują zdobytą wiedzę w trakcie warsztatów, stanowiących integralną część zajęć – starsze dzieci zasiadają przy krosnach próbując swych sił w tkaniu chodników, młodsze uczą się ozdabiania płótna za pomocą specjalnych klocków do drukowania tkanin.
14. Dzieciństwo na Pomorzu
Jak wyglądało dzieciństwo 100 lat temu? Jakie było miejsce dzieci w domu i w życiu całej społeczności wiejskiej? Jakie obowiązki należały do dzieci? Jakimi zabawkami dawniej się bawiły? Spotkanie wzbogacają warsztaty ruchowe bądź manualne. Nieodłącznym elementem zajęć dla młodszych dzieci są spontaniczne i zaaranżowane zabawy, nawiązujące do dawnych zabaw wiejskich, w trakcie których dzieci uczą się wyliczanek, poznają zasady dawnych gier i zapomniane zabawki. Starsze dzieci uczą się wykonywania lalki z sitowia lub szmatek na wzór takiej, jaką mogła bawić się ich prababcia lub pradziadek.
15. Fleciki, piszczałki, klekotki – zajęcia muzyczno-ruchowe
Jak i na czym dawniej grały dzieci mieszkające na wsi? Poznajemy proste instrumenty niegdyś samodzielnie wykonywane przez dzieci: drewniane piszczałki, trąbki z kory, gwizdki z gałązki, klekotki, grzechotki …. Podczas zajęć usłyszymy zapomniane sygnały dźwiękowe: sygnał wzywania pomocy, sygnał informujący o zebraniu wiejskim i te, na które reagowały stada pasących się owiec. Gramy na instrumentach, przyswajamy tradycyjne melodie, rymowanki, uczymy się pomorskich tańców. Podsumowaniem zajęć jest samodzielne wykonanie przez dzieci instrumentu pasterskiego: puzówki lub ryńczyka (berło pasterskie).
W ofercie znajdują się również lekcje i warsztaty świąteczne:
16. Jajko – pisanka wielkanocna
Jakie znaczenie w tradycji ma pisanka wielkanocna? Opowieść o zwyczajach i wierzeniach wielkanocnych, o świątecznej i pełnej bogactwa symbolice jajka. Zdradzamy, od początku do końca, jak wyczarować pisankę, jak nadać jej kolor, a także, jakie sekrety ukryte są w barwach i bogatych wzorach tych małych dzieł sztuki. Uczestnicy poznają dekoracje i techniki zdobienia jaj z różnych regionów polski oraz samodzielnie wykonają dawnymi technikami pisankę wielkanocną.
17. Wiosenny zajączek
Zajączek wielkanocny, który przynosi dzieciom wielkanocne prezenty jest ściśle związany z niemiecką tradycją wielkanocną, którą z największą przyjemnością kontynuuje się do dziś. Przynosi świąteczne prezenty, zostawia je w koszyczkach przygotowanych przez dzieci. Dlaczego jest symbolem świąt wielkanocnych? Uczestnicy samodzielnie wykonają zajączka z ciasta na bazie przepisu na tradycyjny chleb wielkanocny, który dawniej wypiekano na pomorzu. Tradycyjny wielkanocny chlebek w kształcie zajączka będzie piękną ozdobą świątecznego koszyczka.
18. Baranek wielkanocny
Marcepanowy, cukrowy, maślany, drożdżowy… a każdy z innej formy. Warsztaty będą okazją do zgłębienia symboliki „agnuska” w polskiej tradycji świąt wielkanocnych. Dzieci dowiedzą się, z jakich form i z czego go wyrabiano i co symbolizuje czerwona chorągiew. Uczestnicy samodzielnie wykonają cukrowego baranka z tradycyjnej drewnianej formy snycerskiej. Uzupełnieniem zajęć jest wizyta w zagrodzie gospodarza i zapoznanie się z owieczkami rasy pomorskiej.
19. Pierniki pomorskie
W aurze zapachu korzennych przypraw i żaru z pieca chlebowego, przypomnimy o starych przepisach pomorskich na piernik z gdańska, piernik z okolic słupska i piernik kaszubski. Opowiemy o związanych z nim obrzędach i bogatej symbolice. Wspólnie wyrobimy ciasto i uformujemy piernik z drewnianej formy pomorskiej, który będzie wyjątkową ozdobą choinki lub świątecznym podarunkiem.
20. Ozdoby choinkowe
Choinka jest jednym z ważniejszych symboli bożonarodzeniowych. Udekorowana ozdobami ze słomy i bibuły, orzechami, jabłkami, czy szklanymi bombkami, zawsze stanowi element świątecznego wystroju domu. Skąd pochodzi i dlaczego się ją stroi? Jak wyglądają tradycyjne ozdoby i co symbolizują? Podczas zajęć uczestnicy poznają wzory tradycyjnych ozdób choinkowych i spróbują wykonać je samodzielnie.
Zajęcia prowadzimy wyłącznie dla grup wcześniej umówionych
Koszt lekcji muzealnej/warsztatów – 20 zł/os.
Organizujemy również lekcje okolicznościowe lekcje muzealne w pakiecie z przejażdżkami wozem
Istnieje możliwość organizacji ogniska w ogrodzie, na terenie zagrody nr 8.
Kontakt: tel. 59 811 94 10 lub 785 993 597 e-mail promocja@muzeum.slupsk.pl
